Przeszczepy chrzęstno-kostne
Chrząstka stawowa składa się z włókien kolagenowych stanowiących mechaniczne rusztowanie i zawieszonych w tzw. matrix czyli płynnej macierzy. Komórki zwane chondrocytami leżące pomiędzy włóknami kolagenowymi, odpowiedzialne są za procesy biologiczne i odnawianie struktury chrząstki. Niestety brak ukrwienia oraz niewielka ilość komórek w stosunku do jej objętości uniemożliwia samoistną naprawę uszkodzonej powierzchni chrzęstnej. Prawidłowa odbudowa uszkodzonej powierzchni chrzęstnej jest możliwa tylko w okresie rozwoju organizmu. W późniejszych okresach życia, ubytki chrząstki regenerują się na bazie krwiaka powstałego w wyniku urazu wenątrzstawowego. Krwiak przemienia się w chrząstką włóknistą, która niestety nie jest tak wytrzymała jak chrząstka szklista oraz ma od niej o wiele gorsze właściwości ślizgowe. Proces powstawania chrząstki włóknistej w ubytku można sprowokować chirurgicznie poprzez wykonanie mikrozłamań kości podchrzęstnej. W ten sposób krew i komórki szpiku kostnego mogą wypełnić krater ubytku, a na podłożu powstałego krwiaka tworzy się "łata" chrząstki włóknistej.
Współczesna medycyna dysponuje w zasadzie pięcioma sposobami leczenia ubytków chrząstki stawowej:
Sposób 1 dotyczy niewielkich ubytków od 1 do 2,5 cm2 u ludzi młodszych, którzy nie uprawiają zawodowo sportu. Zaletą jest niski koszt i mała czasochłonność zabiegu oraz możliwość wykonania całej procedury artroskopowo. Zabieg polega na usunięciu martwej chrząstki z ubytku, oczyszczenie powierzchni kości podchrzęstnej oraz wykonaniu głębokich mikrozłamań, nakłuć lub nawierceń kości podchrzęstnej, tak aby powstał skrzep krwi w ubytku z komórkami szpiku z których będzie tworzyć się łata (blizna) chrzęstno-włóknista.
Sposób 2 dotyczy większych ubytków do 3cm2, głównie u ludzi aktywnych fizycznie, a także może być wykonywany u ludzi starszych, gdzie potencjał regeneracyjny jest znacznie słabszy. W takich przypadkach stosuje się metodę OAT lub OATS czyli osteochondral autogenoustransposition system, polegającą na przeszczepieniu okrągłych walców chrzęstno kostnych o śr do 9mm, pobieranych z powierzchni nieobciążanej stawu. Synonimem jest nazwa mosaic-plasty, czyli plastyka mozaikowa.
Sposób 3 W przypadku ubytków średniej wielkości do 6cm2 stosuje się technikę z użyciem specjalnej trójwymiarowej membrany kolagenowej AMIC Autologous Matrix Induced Chondrogenesis, którą wkleja się nad ubytkiem po uprzednim wykonaniu mikrofrakturacji (sposób 1). Membrana Chondro-Gide (Ryc.4.) ma za zadanie utrzymanie i uporządkowanie napływających komórek macierzystych w kolagenowym rusztowaniu. Co więcej rusztowanie o trójwymiarowej strukturze wymusza przebieg nowo powstających włókien kolagenu naśladując prawidłową budowę chrząstki. Membrana jest przyklejana do ubytku klejem fibrynowym, co znacznie skraca czas zabiegu. Zwykle zabieg tego rodzaju wykonuje się otwierając staw kolanowy. W przypadkach powierzchni stawowej rzepki, trzeba kolano otworzyć szeroko aby odwrócić rzepkę i uzyskać dostęp do jej powierzchni stawowej.
Sposób 4 Jest najdroższą i najbardziej czasochłonna techniką związaną z namnażaniem własnych chondrocytów. Zabiegi stosuje się w przypadkach z rozległymi ubytków chrząstki dochodzącymi do 10cm2. ACT Autologous Chondrcytes Transplantation lub ACI Autologous Chondrcytes Implantation, to przeszczepy własnych chondrocytów namnażanych w laboratorium po uprzednim pobraniu kawałka chrząstki ze stawu pacjenta.
Sposób 5 Przeszczepy własnych komórek macierzystych to technika "najmłodsza" wymagającą dalszych badań nad strukturą powstałej chrząstki oraz sposobach uzyskania tkanki jak najbardziej zbliżonej do prawidłowej chrząstki szklistej. Wydaje się, że jest to obecnie najbardziej obiecujący kierunek w leczeniu ubytków chrząstki stawowej, jednak wciąż nie potrafimy naprawić rozległych uszkodzeń powierzchni stawowych w sposób biologiczny.
