niestabilność funkcjonalna kręgosłupa

Stabilność lędźwiowych połączeń międzykręgowych jest zabezpieczone przede wszystkim dzięki strukturom kostnym i więzadłom. To jednak kontrola nerwowo-mięśniowa sprawia, że z natury niestabilne połączenia międzykręgowe stają się stabilne podczas wykonywania ruchów.

W koncepcji stabilności centralnej mówi się o różnicach w mięśniach globalnych i lokalnych.

Mięśnie globalne (dynamicznych, fazowych) są dużymi mięśniami i generują duże momenty obrotowe. Zalicza się do nich mięsień prosty brzucha, skośne brzucha zewnętrzne oraz piersiowa część mięśnia biodrowo-żebrowego, który łączy klatkę piersiową z miednicą.

Mięśnie lokalne (posturalne, toniczne) mają swoje przyczepy bezpośrednio na kręgosłupie i sa one odpowiedzialne bezpośrednio za stabilizacje poszczególnych segmentów kręgosłupa podczas wykonywania ruchów dynamicznych. Wśród tych mięśni wyróżnia się: lędźwiowa część mięśnia wielodzielnego, mięsień lędźwiowy, część mięśnia biodrowo-żebrowego i najdłuższego kręgosłupa, poprzeczny brzucha, przepona oraz tylne włókna skośnego wewnętrznego brzucha.

Udowodniono naukowo, ze funkcja przynajmniej dwóch z tych mięśni, a mianowicie lędźwiowej części mięśnia wielodzielnego i mięśnia poprzecznego brzucha jest upośledzona u pacjentów z bólem dolnego odcinka kręgosłupa. Wykazano, że mięsień grzbietu zmniejsza swoją objętość i cechuje się szybszą męczliwością. Wykazano, że aktywacja mięśnia poprzecznego brzucha u pacjentów cierpiących na bole dolnego odcinka kręgoslupa jest opóźniona w porównaniu do osób, które nigdy nie skarżyły się na bóle.

U pacjentów z bólem dolnego odcinka kręgosłupa dochodzi do upośledzenia czynności także i innych mięśni. U 75% chorych, u których występował ból promieniujący do kończyny dolnej, wykazano nieprawidłowy zapis EMG mięśnia prostownika kręgosłupa.

Wywiad

Dobrze przeprowadzony wywiad powinien umożliwiać dokładne określenie lokalizacji bólu, mechanizmu jego powstawania, stopnia drażliwości, obecności promieniowania do pośladków lub kończyn dolnych, określenia czynników wywołujących nasilenie bólu i jego ustąpienie, wykrycie istnienie innych charakterystycznych objawów i zaburzeń czucia oraz kontroli ruchu, jak również ustalenie czy ten ból występował w przeszłości.

Do poważnych objawów na jakie trzeba zwrócić uwagę podczas badania należą:

• objaw ogona końskiego – np. objawy ze strony pęcherza moczowego i/lub zwieraczy odbytu
• objawy dotyczące rdzenia kręgowego np. trudności z chodzeniem, potykanie się
• zaburzenia czucia – drętwienia i mrowienia
• zaburzenia kontroli ruchu – osłabienie mięśniowe
• objawy ogólnoustrojowe – spadek masy ciala itd.
• ból nocny .

Badania dodatkowe

W większości przypadkow nie są wymagane badania dodatkowe, niemniej istnieje kilka wskazań do ich wykonania.

Zdjecie rtg należy wykonać w przypadku podejrzenia urazu ze złamaniem, złamania przeciążeniowego, kręgozmyku lub niestabilności strukturalnej w lędźwiowym odcinku kręgosłupa. Wskazane jest również gdy stosowane leczenie nie przynosi efektu.

Tomografia komputerowa jest wykonywana w przypadku podejrzenia kompresji korzenia nerwowego lub przy stenozie kanału kręgowego, artropatii stawów międzywyrostkowych oraz przy kręgoszczelinie.

Rezonans magnetyczny wykonany u pacjenta z bólem dolnego odcinka kręgosłupa może być pomocny w obrazowaniu struktury wewnętrznej krążka międzykręgowego. Badanie RM może potwierdzić rozerwanie pierścienia włóknistego krążka międzykręgowego.