Dyskopatia lędźwiowa

Ból odcinka lędźwiowo-krzyżowego kręgosłupa jest często spotykanym problemem w naszym społeczeństwie. Niemal każdy dorosły człowiek przynajmniej raz w życiu doznaje silnego ból kręgosłupa. Zakres dolegliwości bólowych może przybrać rozmaity charakter – od bólów krótkotrwałych o umiarkowanym nasileniu po bóle silne, które przybierają charakter przewlekły. Na szczęście naturalny przebieg choroby prowadzi w znacznym odsetku przypadków do samoistnego ustąpienia dolegliwości w okresie kilku tygodni od pojawienia się pierwszych objawów. Potocznie przyjęte jest że niemal każdy ból dolnego odcinka kręgosłupa związany jest z „wpadniętym” dyskiem międzykręgowym. Jednak w praktyce problem dyskopatii lędźwiowej nie jest najczęstszą przyczyną dolegliwości bólowych. Należy pamiętać, że problem bólu kręgosłupa jest zagadnieniem bardzo złożonym i istnieje wiele patologii, które mogą go indukować.

Anatomia kręgosłupa (odcinek lędźwiowy):

Odcinek lędźwiowy kręgosłup zbudowany jest z pięciu kręgów lędźwiowych. Każdy krąg składa się (analizując od przodu) z trzonu, łuków, wyrostków stawowych oraz kilku wyrostków kostnych, do których przyczepiają się licznie mięśnie. Między tylną częścią trzonów a łukami kręgu uformowany jest kanał kręgowy, w którym przebiega rdzeń kręgowy otoczony specjalnymi błonami tkankowymi zwanymi oponami rdzenia bądź potocznie workiem oponowym. Miedzy poszczególnymi kręgami znajdują się specjalne dyski międzykręgowe zwane w tym odcinku kręgosłupa dyskami lędźwiowymi. Dysk - tarcza międzykręgowa - krążek międzykręgowy – to nazwy określające ten sam element anatomiczny. Najbardziej popularną, a zwłaszcza wśród pacjentów nazwą jest dysk gdyż swoim kształtem przypomina on dysk lekkoatletyczny.

Krążek międzykręgowy histologicznie zbudowany jest z dwóch rodzajów tkanki łącznej. Środkowej (centralnej), galaretowatej i sprężystej masy łącznotkankowej – zwanej jądrem miażdżystym, oraz z okalającego ją mocnego, włóknistego pierścienia zbudowanego ze zbitej tkanki łącznej. Służą one głównie jako element absorbujący przenoszone przez kręgosłup siły oraz umożliwiają zachowanie pewnej, jednak znacznie ograniczonej ruchomości poszczególnych kręgów lędźwiowych między sobą.

Według definicji dyskopatia lędźwiowa jest to stan patologii w którym dochodzi do uszkodzenia pierścienia włóknistego krążka międzykręgowego z następczym przemieszczaniem się jądra miażdżystego w kierunku świata kanału kręgowego.

W zależności od stopnia zaawansowania dyskopatii wyróżnia się trzy okresy chorobowe:

• wypuklina krążka międzykręgowego
• przepuklina krążka międzykręgowego
• sekwestracja krążka międzykręgowego

Przyczyny występowania dyskopatii lędźwiowej:

Przepuklina jądra miażdżystego może występować nawet u dzieci jednak stan taki jest bardzo rzadko spotykany. Najczęściej problem dyskopatii lędźwiowej dotyczy ludzi w wieku średnim (3-4 dekada) i zmniejsza się częstość jego występowania u ludzi starszych, u których dominują procesy zwyrodnieniowo-wytwórcze. Biorąc pod uwagę mechanizm prowadzący do przemieszczania się jądra miażdżystego u ludzi młodych, dotychczas zdrowych do zachorowania prowadzi nadmierny wysiłek fizyczny bądź uraz, w następstwie którego dochodzi do przeciążenia krążka międzykręgowego na danym poziomie. Najczęściej młodzi pacjenci mówią o upadku z drabiny, podniesieniu nadmiernego ciężaru bądź nasilonej aktywności sportowej np. upadek na kolana podczas gry w piłkę. W większości jednak przypadków przepuklina jądra miażdżystego prowokowana jest stosunkowo małym urazem bądź przeciążeniem kręgosłupa. Sytuacja taka występuje zazwyczaj u starszych pacjentów, którzy prezentują zmiany zwyrodnieniowe w zakresie pierścienia włóknistego krążka międzykręgowego. Zwyrodnienie krążka międzykręgowego jest procesem aktywnie postępującym z wiekiem i jest ściśle związane ze stopniową jego dehydratacją (odwodnieniem) oraz powtarzalnymi na co dzień mikrourazami.

Od strony patofizjologicznej przepuklina jądra miażdżystego może prowadzić do wystąpienia objawów klinicznych w dwóch niezależnych mechanizmach – ucisku korzenia nerwowego bądź worka oraz podrażnienia tkankowego z następczą indukcją procesów zapalnych.

Objawy kliniczne dyskopatii lędźwiowej:

Objawy kliniczne dyskopatii lędźwiowej ściśle związane są z uciskiem oraz podrażnieniem korzeni nerwowych opuszczających kanał kręgowy poprzez otwory międzykręgowe. Ważnym podkreślenia jest obserwacja, iż w niektórych przypadkach dyskopatii lędźwiowej praktycznie w ogóle nie występuje ból w okolicy lędźwiowo-krzyżowej kręgosłupa.

Najczęściej na obraz kliniczny dyskopatii lędźwiowej składa się:

• Ból miejscowy, ból o charakterze korzeniowym (promieniującym) w przypadku ucisku korzenia nerwowego najczęściej pojawia się w zakresie pośladków, tylnej powierzchni ud, bocznej części podudzi oraz łydkach.
• Zaburzenia czucia o charakterze parastezji odczuwane jako mrowienie, palenie, zaciskanie w określonej lokalizacji anatomicznej kończyny dolnej.
• Zaburzenia sprawności ruchowej związane z zaburzeniem funkcji włókien motorycznych unerwiających poszczególne grupy mięśniowe w zakresie kończyny dolnej (np. opadanie stopy)
• W rzadkich przypadkach pojawiają się dolegliwości pęcherzowe lub jelitowe powodujące problemy z oddaniem moczu i/lub kału. Dodatkowo, u mężczyzn może wystąpić upośledzenie funkcji seksualnej. Jest to szczególna sytuacja kliniczna, będąca wczesnym powikłaniem dyskopatii lędźwiowej. W codziennej praktyce klinicznej powyższe zaburzenia obserwowane są rzadko i noszą nazwę zespołu ogona końskiego. Zespół ten występuje w przypadku bardzo masywnych przepuklin jądra miażdżystego, które uciskają poprzez worek oponowy korzenie nerwowe unerwiające pęcherz moczowy oraz jelito. Z reguły zespół ogona końskiego jest pilnym wskazaniem do leczenia operacyjnego.